Periodontologia

Periodontologia – nauka o przyzębiu. Jako dziedzina stomatologii zajmuje się profilaktyką i leczeniem chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej.

Choroby przyzębia, periodontopatie – choroby obejmujące przyzębie.
Zalicza się do nich:

zapalenie dziąseł
afta
zapalenie przyzębia

Zapalenie dziąseł – przyczyny i leczenie

Tego rodzaju choroby rozpoznaje się zarówno u dzieci, młodzieży i dorosłych. Dane epidemiologiczne wykazały, że 50% 7-latków, 75% 12-latków i 99% dorosłych ma chore przyzębie. Częstość występowania tych schorzeń kwalifikuje je do grupy chorób społecznych. W wyniku tej choroby dochodzi do rozchwiania i utraty zębów. Do niedawna uważano, że choroby przyzębia są nieuleczalne.

Przyczynami chorób przyzębia są:

awitaminoza
palenie tytoniu
nadmierne spożycie alkoholu
bruksizm, czyli nawykowe zgrzytanie zębami
zaburzenia hormonalne
zaburzenia ogólnoustrojowe (np. cukrzyca)
nieprawidłowa dieta
liczne nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne
zaburzenia wydzielanie śliny

Zabiegi stosowane w leczeniu to: skaling, szynowanie zębów, przeszczepy dziąsła oraz augmentacja kości.

Etiologia

Przyczyną zapalenia dziąseł jest nagromadzona na powierzchni zębów płytka nazębna, która ulega mineralizacji i zamienia się w kamień nazębny. Dzieje się tak na skutek niedostatecznej higieny przyzębia. W wyniku tego następuje namnażanie się bakterii, które powodują lokalne zapalenie dziąsła otaczającego ząb lub nawet całe łuki zębowe.

Objawy:

Do objawów obejmujących dziąsła należą:

krwawienie
obrzęk
zaczerwienienie
ból
świąd
afta
nieświeży oddech
uczucie niesmaku

Zapalenie dziąseł związane z gospodarką hormonalną

Zapalenie dziąseł okresu dojrzewania
Zapalenie dziąseł podczas ciąży
Zapalenie dziąseł podczas menstruacji i międzymenstruacyjne
Zapalenie dziąseł podczas klimakterium
Zapalenie dziąseł zależne od doustnych środków antykoncepcyjnych

Afty obraz kliniczny
Owrzodzenie ma charakter płytkiej nadżerki pokrytej białym nalotem i otoczonej rumieniowatym, zapalnym obrzeżem, są bolesne. Afty mogą być różnej wielkości – od 1mm do 2 cm średnicy, ale najczęściej nie przekraczają 5 mm średnicy. Mogą występować pojedynczo lub w grupach zazwyczaj na błonie śluzowej podniebienia miękkiego, policzkowej części warg i bocznych powierzchniach języka. Pojawiają się najczęściej w wieku od 10 do 40 lat. Owrzodzenia goją się samoistnie w ciągu kilku dni (tygodni) lecz możliwe są nawroty. Afty pojawiające się częściej niż raz w roku mogą sugerować nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej (stomatitis aphtosa).

Przyczyny
Wykazano wyraźny związek pojawiania się aft z czynnikami takimi jak:

niektóre składniki (często sztuczne) dodawane do żywności (por. konserwant),
stres,
gorączka,
urazy mechaniczne, np. podczas zabiegów stomatologicznych, podrażnienie szczoteczką do zębów podczas szczotkowania, umożliwiają rozwinięcie się afty, ale nie stanowią jej przyczyny,
przypadkowe (lub celowe – autoagresja) przygryzienie,
alergia,
zmiany hormonalne,
podrażnienia wywoływane pastą do zębów (a właściwie dodecylosiarczanem sodu – jej składnikiem),
jeśli nie stwierdzono niedoborów odpornościowych i zakażeń przede wszystkim wirusami z rodziny Herpesviridae może być rozważana nieprawidłowa reakcja immunologiczna (por.autoagresja komórek),
niedobór witaminy B12,
niedobór żelaza,
niedobór kwasu foliowego,
niektóre leki zwalczające anginę,
zapalenia jelit,
zakażenie wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV),
białaczka (zazwyczaj jeśli dodatkowo występuje Leukopenia i Małopłytkowość krwi)

Afty mogą również pojawiać się wskutek zażywania silnych antybiotyków. W tym wypadku najlepszą formą zapobiegania i leczenia aft jest przyjmowanie leków osłonowych na bazie bakterii kwasu mlekowego[potrzebne

Dużą rolę w zachorowaniach na aftozę nawrotową odgrywają czynniki genetyczne oraz predyspozycje rodzinne. Około 30% osób chorujących na aftozę nawrotową ma w swojej najbliższej rodzinie osobę z tą samą dolegliwością. W przypadku występowania tej choroby u obojga rodziców, wystąpienie aft u ich dzieci wiąże się z 90% ryzykiem.

Zapobieganie i leczenie

unikać potraw oraz czynników ryzyka wywołujących nadżerki,
unikać niedoborów witamin (szczególnie B12), żelaza, kwasu foliowego.

W przypadku wystąpienia schorzenia zaleca się płukanie jamy ustnej naparem z szałwi lub zastosowanie środków farmaceutycznych z postaci żelu zawierających kwas hialuronowy. Można też stosować rozpuszczalne opatrunki z filmożelu lipido-koloidowego

Zapalenie przyzębia
Przyczyną większości przypadków zapalenia przyzębia są bakterie płytki nazębnej i kamienia nazębnego, gromadzące się na powierzchni zębów jako rezultat niedostatecznej higieny przyzębia. Mogą one penetrować w głąb kieszonek dziąsłowych (obszar między brzegiem dziąsła a tkanką zęba) i tworzyć kieszenie patologiczne, a w efekcie – powodować zanik kości i rozchwianie zębów. Pewną rolę odgrywają również mechanizmy immunologiczne gospodarza, a w związku z tym czynniki genetyczne. W przypadku wydolnego systemu immunologicznego danego organizmu ryzyko zapalenia przyzębia jest mniejsze, nawet pomimo ewentualnego przewlekłego zapalenia dziąseł.

Objawy
Pierwsze objawy zapalenia przyzębia to obnażanie szyjek zębów przy jednoczesnym zapaleniu dziąseł. Przebieg choroby charakteryzuje się sukcesywną utratą kości wyrostka zębodołowego, a przez to utratą aparatu wieszadłowego zęba. W ostrych stanach zapalnych pojawia się ból i krwawienie dziąseł.

Zapalenia przyzębia występują częściej u osób powyżej 35. roku życia oraz u palaczy papierosów.

Leczenie
W łagodnej postaci parodontozy by zahamować postępowanie choroby wystarczy systematyczne usuwanie kamienia nazębnego, przestrzeganie higieny jamy ustnej, korekta nieprawidłowo wykonanych wypełnień, bądź wykonanie uzupełnień protetycznych jak protezy, mosty, korony w przypadku braków zębowych.

Postać umiarkowana i ciężka oprócz wyżej wymienionych punktów leczenia często wymaga przeprowadzania dodatkowo kiretażu (zabiegu oczyszczania powierzchni korzenia) wraz z uzupełnieniem ubytków kostnych preparatami kościozastępczymi.